Foto: De weefgetouwen in de fabriekshal van Bergoss, ca. 1917.

Ondernemende familie
De Joodse familie Van den Bergh is een ondernemende familie. Simon van den Bergh was sinds midden jaren zeventig van de negentiende eeuw eigenaar van een margarinefabrieken in Oss. Zijn oudste broer, Daniël van den Bergh, richt al in 1856 een zogenaamde wattenfabriek op. De naam fabriek is wel een beetje misleidend; in een woning aan de Molenstraat worden oude stoffen vermalen tot watten, die als vulling gebruikt worden voor meubels, dekens en kleding. Dit gebeurt allemaal nog met de hand. Maar dit fabriekje is wel de start van de tapijtfabriek Gebroeders van den Bergh, die beter bekend is onder de naam Bergoss.

Wattenjood
Zoon Jacob zet het bedrijf na de dood van zijn vader voort en koopt in 1875 een stuk grond aan de Walstraat. Vanaf 1880 heet de firma 'Gebroeders van den Bergh'. Er wordt dan ook gebruik gemaakt van stoommachines. Om onderscheid te maken tussen de verschillende Van den Berghs in Oss, wordt deze Van den Bergh ook wel in de volksmond de 'wattenjood' genoemd.
Een paar jaar later, in 1888, verhuist het bedrijf weer, dit keer naar een flink stuk grond bij de huidige Oostwal en Goudmijnstraat. Er werken dan vier mannen in het bedrijf. Op de nieuwe locatie is ruimte om te groeien en dat blijkt zeker nodig te zijn. De productie wordt uitgebreid, er worden niet alleen maar watten gemaakt, maar er wordt ook kapok verwerkt. Deze vruchten komen uit Indië, worden hier gekraakt, bewerkt en gebruikt als vulling voor kussens en matrassen. Ook worden er vanaf 1911 verbandwatten geproduceerd.
In 1906, als het bedrijf vijftig jaar bestaat, werken er dertig man, waaronder twee kantoorbedienden.
In 1916 wordt de weverij een feit. Hier worden tapijten en meubelstoffen geweven. Hiermee wordt de fabriek internationaal bekend. Behalve de weverij zijn er meer nieuwe onderdelen nodig, zoals een ververij, spoelerij, stopperij en een tekenkamer.

Foto: In de weefkamer zijn werknemers bezig aan een belangrijke klus: het weven van het fraaie Jugendstil tapijt voor bioscoop Tuschinsky in Amsterdam.

Foto: De tekenkamer van Bergoss in de jaren '50/'60.

In 1917 is het aantal werknemers gestegen naar ruim 160 en in 1928 zijn er meer dan zeshonderd mensen in dienst. In 1931, bij het 75-jarig bestaan, krijgt het bedrijf de eer om de titel 'koninklijke' te mogen dragen.
In het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw gaat Bergoss na een moeilijke financiële periode failliet en worden de merknaam en enige personeelsleden overgenomen door de van oorsprong Belgische tapijtfabriek Desseaux.

Foto: luchtfoto uit 1956 van de Bergossfabriek

Wonen met een rijke historie
Op een groot deel van het oude fabrieksterrein van Bergoss, dat nu het Berghkwartier heet, worden momenteel nieuwe huizen gebouwd met het motto 'Wonen met een rijke historie'. Diverse straatnamen verwijzen nog naar het industriële verleden. Er staan nog enkele oorspronkelijke panden op het terrein: aan de Bram van den Berghstraat (vernoemd naar de directeur in de eerste helft van de twintigste eeuw) is het fraaie kantoor van Bergoss nog te zien en aan de Oostwal staan enkele fabriekshallen met de kenmerkende 'zaagtanddaken' alsmede het pand waarin nu hotel/restaurant De Weverij zit.

Foto: Het kantoor aan de huidige Bram van den Berghstraat, ca. 1920.

Tekst: Martine Eerelman.
Dit artikel is onder de rubriek "Uit het Stadsarchief" in juni 2008 verschenen in de Regio Oss.